روغن سردکن چیست؟ راهنمای انتخاب و نگهداری آن برای عملکرد بهینه موتور

زمان مطالعه: 8 دقیقه

آیا می‌دانستید یکی از دلایل اصلی کاهش عمر موتور در خودروهای سنگین، عدم عملکرد صحیح روغن سردکن است؟ عملکرد مناسب روغن سرد کن از افزایش حرارت جلوگیری می‌کند و عمر موتور را بهبود می‌بخشد.

در این مقاله از گیرپاژ، به بررسی کامل عملکرد اویل کولر و ارزش تعویض به موقع آن خواهیم پرداخت. پس اگر به دنبال بهبود کارایی موتور خود هستید، با ما همراه باشید.

خنک کننده روغن چیست و چه کاربردی دارد؟

روغن سردکن یکی از اجزای مهم در سیستم‌های خنک‌کاری موتورهای درون‌سوز است که با تنظیم دمای روغن، به افزایش عمر موتور کمک می‌کند. این دستگاه با عبور دادن روغن از مجموعه‌ای از کانال‌های خنک‌کاری، دمای روغن را به محدوده‌ای مناسب برای عملکرد بهتر موتور می‌رساند. در واقع، روغن سرد کن با کاهش دمای روغن از گرم‌شدن بیش از حد موتور جلوگیری می‌کند، که به حفظ کیفیت روان‌کاری و عملکرد بهتر اجزای مختلف موتور منجر می‌شود. استفاده از اویل کولر خصوصا در خودروهای سنگین و پرقدرت که دمای روغن به شدت افزایش می‌یابد، ارزش دوچندانی دارد.

انواع خنک کننده روغن و نحوه عملکرد آن‌ها

روغن سردکن‌ها بر اساس نوع خنک‌کاری به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام دارای ویژگی‌ها و عملکرد خاصی هستند:

• روغن سرد کن به آب: این نوع با استفاده از آب برای کاهش دمای روغن به کار می‌رود و بیشتر در خودروهای سبک و معمولی کاربرد دارد.
• روغن سرد کن به هوا: این نوع خنک‌کننده از جریان هوا برای کاهش دمای روغن بهره می‌برد و برای خودروهایی با موتورهای سنگین و شرایط کاری سخت مناسب است.

روغن سرد کن به آب

در این سیستم، دمای روغن از طریق یک مدار خنک‌کننده به آب منتقل می‌شود. در این روش، روغن پس از عبور از مبدل حرارتی با آب تماس پیدا کرده و دمای آن کاهش می‌یابد. این روش به دلیل کنترل دقیق‌تر دما و نیاز کمتر به فضای خنک‌کاری، بیشتر در خودروهای شخصی و سواری رایج است.

روغن سرد کن به هوا

از جریان هوای محیط برای کاهش دمای روغن استفاده می‌کند و این سیستم بیشتر در خودروهای سنگین یا ماشین‌آلات صنعتی استفاده می‌شود که نیاز به خنک‌کاری مؤثرتری دارند. روغن در این روش از لوله‌های فلزی عبور کرده و با جریان هوای محیط خنک می‌شود که به کارآیی موتور در شرایط سخت و دمای بالا کمک می‌کند.

مزایای استفاده از روغن سردکن

استفاده از روغن سرد کن مزایای متعددی برای سیستم موتور و عملکرد کلی خودرو دارد. این مزایا شامل موارد زیر هستند:

• افزایش طول عمر موتور
• کاهش مصرف سوخت
• بهبود عملکرد در شرایط کاری سخت

تاثیر بر طول عمر موتور

با کنترل دمای روغن، خنک کننده روغن به جلوگیری از تحلیل و خراب شدن سریع روغن و اجزای موتور کمک می‌کند. دمای بیش از حد باعث کاهش کیفیت روغن و آسیب به قطعات می‌شود اما با وجود روغن سردکن، دما در سطح مناسب حفظ شده و به افزایش طول عمر موتور کمک می‌کند.

بهبود عملکرد موتور در شرایط سخت

در شرایطی که موتور در دمای بالا کار می‌کند، روغن سرد کن با جلوگیری از داغ شدن روغن به حفظ کیفیت روان‌کاری و کاهش اصطکاک داخلی کمک می‌کند. این موضوع به عملکرد بهینه و کاهش استهلاک قطعات منجر می‌شود و موتور را در برابر فشارهای محیطی مقاوم‌تر می‌سازد.

علائم خرابی خنک کننده روغن و راه‌های تشخیص

خرابی روغن سردکن می‌تواند منجر به مشکلات جدی در عملکرد موتور شود. شناخت این علائم و بررسی دوره‌ای سیستم می‌تواند از بروز آسیب‌های جدی به موتور جلوگیری کند. در ادامه، برخی از علائم شایع خرابی آن آورده شده است.

افزایش دمای موتور

یکی از نشانه‌های اصلی خرابی روغن سرد کن، بالا رفتن دمای موتور است. هنگامی که خنک کننده روغن قادر به کاهش دمای روغن نباشد، گرمای اضافی تولید شده توسط موتور به طور مستقیم بر عملکرد آن تاثیر می‌گذارد و باعث افزایش دما می‌شود. این مشکل در خودروهای سنگین که در شرایط سخت کار می‌کنند، بیشتر به چشم می‌خورد و ممکن است به خرابی کلی موتور منجر شود.

نشت روغن یا مایع خنک‌کننده

نشت روغن یا مایع خنک‌کننده نشانه دیگری از مشکل در روغن سرد کن است. زمانی که مهره‌ها یا اتصالات دچار خرابی شوند، نشت رخ می‌دهد و این موضوع می‌تواند باعث کاهش میزان خنک‌کننده و اختلال در فرایند خنک‌کاری شود. بررسی منظم نشتی‌ها می‌تواند از آسیب‌های بزرگ‌تر جلوگیری کند.

کاهش سطح فشار روغن

کاهش سطح فشار روغن نیز یکی از نشانه‌های خرابی روغن سردکن است. اگر روغن به درستی خنک نشود، ممکن است ویسکوزیته آن کاهش یابد که این امر فشار روغن را کاهش می‌دهد و منجر به مشکلات جدی در سیستم روان‌کاری می‌شود.

راه‌های پیشگیری از خرابی روغن سردکن

برای جلوگیری از خرابی و آسیب‌دیدگی روغن سرد کن، رعایت برخی نکات و بررسی‌های دوره‌ای ضروری است. این موارد می‌توانند به افزایش عمر مفید روغن سردکن و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری کمک کنند:

• بررسی و نظافت منظم روغن سرد کن: و غبار و رسوبات می‌توانند باعث انسداد مسیرهای خنک‌کننده شوند که این موضوع بر کارایی آن تاثیر منفی می‌گذارد. تمیز کردن دوره‌ای سیستم خنک‌کننده از بروز این مشکل جلوگیری می‌کند.
• تعویض به موقع روغن موتور و فیلتر روغن: استفاده از روغن تازه با ویسکوزیته مناسب و تعویض فیلترهای قدیمی، از انباشته شدن رسوبات و آلودگی‌ها در سیستم خنک‌کاری جلوگیری کرده و به عملکرد بهتر روغن سرد کن کمک می‌کند.

نحوه انتخاب اندازه مناسب روغن سردکن

عواملی مانند ظرفیت روغن داخل سیستم و توان خروجی موتور بر انتخاب صحیح اندازه روغن سرد کن تاثیر می‌گذارند. در این بخش، به بررسی برخی از فاکتورهای مهم در انتخاب اندازه مناسب آن می‌پردازیم.

• ظرفیت روغن داخل سیستم: اگر ظرفیت روغن داخل سیستم بالا باشد، به روغن سرد کن بزرگ‌تری نیاز است تا بتواند تمامی حجم روغن را به درستی خنک کند. این موضوع به‌ویژه در ماشین‌آلات سنگین و خودروهایی که در شرایط سخت کار می‌کنند ارزش پیدا می‌کند.
• توان خروجی موتور: موتورهای با توان خروجی بالا گرمای بیشتری تولید می‌کنند و نیازمند خنک کننده روغن با ظرفیت خنک‌کنندگی بیشتر هستند. انتخاب اندازه مناسب به کاهش استهلاک و افزایش عمر موتور کمک می‌کند.

بیشتر بخوانید:

انتخاب بهترین روغن موتور در هوای سرد زمستانی

اویل کولر در خودروهای سنگین و عملکرد آن‌ها

در خودروهای سنگین مانند کامیون‌ها و اتوبوس‌ها، روغن سردکن نقش بسیار مهمی در حفظ دمای بهینه موتور ایفا می‌کند. این نوع خودروها به دلیل بار بالاتر و موتورهای قوی‌تر، حرارت بیشتری تولید می‌کنند و به همین دلیل نیاز به سیستم خنک‌کاری کارآمدتری دارند. روغن سرد کن در این خودروها با کاهش دمای روغن، از تحلیل و تخریب اجزای موتور جلوگیری کرده و عمر مفید موتور را افزایش می‌دهد.

کاربرد روغن سردکن در کامیون‌ها و اتوبوس‌ها

در خودروهایی که به موتورهای بزرگ و پرقدرت مجهز هستند، اویل کولر به عنوان یکی از اجزای اصلی سیستم خنک‌کاری به کار می‌رود. این روغن به حفظ دمای مناسب و جلوگیری از افزایش حرارت موتور کمک می‌کند و در خودروهای با موتورهای بزرگ، از گرم شدن بیش از حد موتور جلوگیری کرده و از ایجاد فشار اضافی بر قطعات داخلی موتور ممانعت می‌کند.

تاثیر روغن سردکن بر عملکرد توربوشارژر

توربوشارژر (Turbocharger) یکی از اجزای پرکاربرد در موتورهای پرقدرت است که با افزایش حجم هوای ورودی، به بهبود عملکرد و توان خروجی موتور کمک می‌کند. در این حالت، روغن سرد کن نقش کلیدی در حفظ عملکرد بهینه توربوشارژر دارد. دمای بالای روغن می‌تواند به رسوبات و کاهش ویسکوزیته منجر شود که عملکرد توربوشارژر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

کاهش دمای روغن و حفظ ویسکوزیته

یکی از مهم‌ترین اثرات روغن سردکن در موتورهای مجهز به توربوشارژر، کاهش دمای روغن و حفظ ویسکوزیته آن است. با حفظ ویسکوزیته (Viscosity) در دمای مناسب، روغن توانایی روان‌کاری قطعات را حفظ کرده و از آسیب به توربوشارژر جلوگیری می‌کند. کاهش دمای روغن به عملکرد روان و پایدار توربوشارژر کمک می‌کند و مانع از تحلیل سریع روغن در دمای بالا می‌شود.

جلوگیری از تشکیل رسوبات در توربوشارژر

رسوبات می‌توانند به تدریج بر روی قطعات توربوشارژر تشکیل شده و باعث کاهش کارایی آن شوند. افزایش دمای روغن احتمال تشکیل رسوبات و تجمع ناخالصی‌ها را بالا می‌برد. روغن سرد کن با کاهش دمای روغن، از ایجاد این رسوبات در توربوشارژر جلوگیری کرده و به عمر مفید این قطعه حیاتی افزوده و کارایی آن را حفظ می‌کند.

معایب احتمالی استفاده از روغن سردکن

استفاده از اویل کولر علی‌رغم مزایای فراوان، ممکن است معایب و مشکلاتی نیز به همراه داشته باشد. برخی از این معایب شامل موارد زیر هستند:

• هزینه نگهداری و تعمیرات: به ویژه در خودروهای سنگین که استفاده بیشتری از روغن سردکن دارند، هزینه‌های نگهداری ممکن است به مرور زمان افزایش یابد.
• مشکلات احتمالی در صورت خرابی ترموستات: ترموستات وظیفه کنترل دمای روغن را بر عهده دارد و در صورت خرابی، روغن سرد کن ممکن است به درستی عمل نکند و دمای روغن از محدوده مناسب خارج شود. این مشکل می‌تواند به کاهش کارایی این روغن و آسیب به سایر اجزای موتور منجر شود.

زمان مناسب تعویض روغن سردکن و نکات مهم آن       

تعویض به موقع روغن سرد کن و رعایت نکات مهم در این فرآیند از عوامل کلیدی در حفظ عملکرد بهینه این سیستم است. خرابی یا فرسودگی این روغن می‌تواند منجر به مشکلات زیادی در عملکرد موتور شود. به همین دلیل، آگاهی از زمان مناسب برای تعویض آن ارزش بالایی دارد. در ادامه، برخی از نشانه‌ها و توصیه‌های دوره‌ای برای تعویض روغن  سردکن آورده شده است.

علائم نیاز به تعویض روغن سردکن

یکی از نشانه‌های خرابی روغن سرد کن، کاهش کارایی خنک‌کنندگی آن است. اگر دمای موتور به طور غیرعادی افزایش یابد یا کاهش سطح ویسکوزیته روغن مشاهده شود، این موارد می‌توانند علائم خرابی این روغن باشند و همچنین نشتی روغن یا تجمع رسوبات در کانال‌های خنک‌کننده نشان‌دهنده نیاز به تعویض آن است.

توصیه‌های دوره‌ای برای تعویض

بهتر است طبق دستورالعمل تولیدکننده، هر چند وقت یک بار روغن سرد کن را بررسی و در صورت نیاز تعویض کنید. این توصیه‌ها می‌توانند بر اساس نوع خودرو، حجم کار و شرایط آب و هوایی متغیر باشند. رعایت زمان‌بندی منظم تعویض، از فرسودگی زودهنگام این روغن و آسیب به موتور جلوگیری می‌کند.

بیشتر بخوانید:

بهترین زمان تعویض روغن دیفرانسیل ماشین را چطور تشخیص بدهیم؟

روش‌های نگهداری از روغن سردکن

نگهداری صحیح از روغن سرد کن به افزایش عمر مفید آن و بهبود عملکرد خنک‌کننده موتور کمک می‌کند. این روش‌ها شامل چندین مورد است که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:

• بررسی دوره‌ای سیستم برای نشتی و خرابی: وجود نشتی در اتصالات یا لوله‌ها می‌تواند باعث کاهش کارایی خنک‌کننده و ایجاد آسیب به سایر قطعات موتور شود. بهتر است این بررسی‌ها در فواصل منظم و به‌ویژه در شرایط سخت کاری انجام شوند.
• پاکسازی و نظافت سطح خارجی: رسوبات و گرد و غبار روی سطح خارجی روغن سرد کن می‌تواند تبادل حرارتی را مختل کرده و دمای روغن را به طور غیرعادی افزایش دهد. نظافت دوره‌ای سطح خارجی اویل کولر از این تجمعات جلوگیری کرده و باعث بهبود عملکرد سیستم خنک‌کننده می‌شود.

رایج‌ ترین مشکلات روغن سردکن و راه‌های رفع آن‌

در صورت بروز مشکلات در این روغن، شناسایی و رفع سریع آن‌ها ارزش بسیاری دارد. در این بخش، به برخی از رایج‌ترین مشکلات خنک کننده روغن و راهکارهای پیشنهادی برای رفع آن‌ها اشاره شده است:

• نشتی روغن از اتصالات و لوله‌ها: این مشکل می‌تواند به دلیل فرسودگی اتصالات یا آسیب به لوله‌ها به وجود آید. برای رفع آن، باید اتصالات معیوب تعویض شوند و از سالم بودن مهره‌ها و پیچ‌ها اطمینان حاصل شود.
• گرفتگی مجاری خنک‌کننده: تجمع رسوبات و آلودگی‌ها در مجاری خنک‌کننده می‌تواند جریان روغن را مختل کرده و کارایی خنک‌کنندگی را کاهش دهد. برای رفع این مشکل، بهتر است مجاری خنک‌کننده به صورت دوره‌ای تمیز شوند و از روغن‌های باکیفیت و فیلترهای مناسب استفاده شود تا از تشکیل رسوبات جلوگیری شود.

جمع ‌بندی

روغن سردکن یکی از اجزای کلیدی برای حفظ سلامت موتور خودروهای سنگین است که با تنظیم دمای روغن، از بروز مشکلاتی همچون افزایش دمای موتور جلوگیری می‌کند. در این مقاله، به روش‌های نگهداری، تعویض به موقع و رفع مشکلات رایج روغن سرد کن پرداختیم و به شما راهکارهای عملی برای افزایش عمر موتور ارائه دادیم. با استفاده از این نکات می‌توانید از عملکرد بهتر موتور خود اطمینان حاصل کنید. همچنین، برای آشنایی با دیگر مباحث فنی خودرو، وب‌سایت گیرپاژ را دنبال کنید و از مقالات تخصصی دیگر بهره‌مند شوید.

سوالات متداول

منابع:

+ + +