در دنیای مهندسی خودرو، لنتهای ترمز نقشی حیاتی در تضمین ایمنی رانندگی ایفا میکنند. این قطعات کوچک که شاید در نگاه اول بی‌اهمیت به نظر برسند، برای توقف ایمن و کنترل‌شده خودرو از اهمیت بسیاری برخوردارند. سیستم ترمز خودرو یکی از مهم‌ترین اجزای ایمنی آن است که به راننده امکان می‌دهد تا در مواقع ضروری به‌طور مؤثر خودرو را متوقف کند. در قلب این سیستم، لنتهای ترمز قرار دارند که با ایجاد اصطکاک بین کالیپر ترمز و دیسک ترمز، انرژی جنبشی خودرو را به انرژی گرمایی تبدیل میکنند و باعث کاهش سرعت و توقف آن می‌شوند.
اکنون در این مقاله به توضیح دقیق‌تر اینکه لنت ترمز چیست، چگونه کار میکند و چرا این قطعه به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین اجزای سیستم ترمز خودرو شناخته می‌شود، خواهیم پرداخت و همچنین نگاهی به تاریخچه لنتهای ترمز و انواع موجود از آنها در بازار خواهیم داشت. با ما همراه باشید.
لنت ترمز چیست؟
قبل‌از هر چیز باید بدانید لنت ترمز چیست؟ لنت ترمز یکی از اجزای اساسی سیستم ترمز خودرو است که وظیفه اصلی آن ایجاد اصطکاک با دیسک یا کاسه ترمز به‌منظور کاهش سرعت و توقف خودرو است. این قطعه بین کالیپر و دیسک ترمز قرار دارد و هنگامی که پدال ترمز فشار داده می‌شود، لنت‌ها به دیسک یا کاسه فشرده می‌شوند.
لنت‌ها معمولاً از مواد خاصی مانند فلز، سرامیک یا مواد ارگانیک ساخته می‌شوند که برای ایجاد اصطکاک مناسب طراحی شده‌اند. وجود لنتهای سالم و مناسب برای عملکرد درست سیستم ترمز و ایمنی خودرو بسیار حیاتی است؛ زیرا هرگونه خرابی یا فرسودگی آن می‌تواند منجر به کاهش کارایی ترمزگیری و افزایش خطرات رانندگی شود.
بیشتر بخوانید:
چه زمانی باید لنتهای خودرو را تعویض کنیم؟ راهنمای جامع
نحوه عملکرد لنت ترمز
نحوه عملکرد لنت ترمز بدین‌صورت است که هنگامی که راننده پدال ترمز را فشار می‌دهد، یک سیستم هیدرولیکی فشار را از طریق سیال ترمز به کالیپرها انتقال می‌دهد. این فشار باعث می‌شود که لنتهای ترمز به دیسک‌های ترمز فشرده شوند. درنتیجه این فشردگی، اصطکاکی بین لنت و دیسک ایجاد می‌شود که منجر به کاهش سرعت چرخش دیسک و در نهایت توقف خودرو می‌شود. این اصطکاک باعث تبدیل انرژی جنبشی خودرو به انرژی گرمایی می‌شود که این گرما به محیط اطراف منتقل و از طریق سیستم خنک‌کننده به‌تدریج دفع می‌شود. لنتهای ترمز به‌طور مستقیم با دیسک ترمز در تماس هستند و این تماس باعث ایجاد ساییدگی می‌شود. به‌همین‌دلیل، لنت‌ها به‌مرورزمان فرسوده می‌شوند و نیاز به تعویض دارند.
در ترمزهای دیسکی معمولاً دو لنت برای هر دیسک وجود دارد که با هم کار میکنند. این لنت‌ها توسط یک کالیپر که به توپی چرخ یا ستون تعلیق متصل است، نگه داشته و فعال می‌شوند. بااین‌حال، کالیپرهای مسابقه‌ای می‌توانند از حداکثر شش لنت استفاده کنند که ویژگی‌های اصطکاکی مختلفی در الگوی استقرار متفاوت دارند تا عملکرد بهینه‌ای داشته باشند.
بسته به ویژگی‌های ماده لنت، وزن خودرو و سرعت رانندگی، نرخ سایش دیسک می‌تواند متفاوت باشد. لنتهای ترمز معمولاً باید به‌صورت منظم تعویض شوند (بسته به ماده لنت). بیشتر لنتهای ترمز دارای روشی برای هشدار به راننده در زمان نیاز به تعویض هستند؛ اما این روش هشدار اتمام لنت ترمز چیست؟
یک تکنیک رایج، تولید یک شیار مرکزی کوچک است که با سایش ناپدید می‌شود و نشاندهنده پایان عمر لنت است. روش‌های دیگر شامل قراردادن نواری نازک از فلز نرم در یک شیار است که وقتی به‌دلیل سایش نمایان می‌شود، باعث ایجاد صدای جیرجیر در ترمزها می‌شود. همچنین، یک برگه فلزی نرم می‌تواند در ماده لنت قرار بگیرد که با نازک‌شدن لنت، یک مدار الکتریکی را ببندد و چراغ هشدار در داشبورد را روشن کند.
تاریخچه کوتاهی از به‌وجودآمدن لنت
اما خاستگاه لنت ترمز چیست و این لنت‌ها اولین بار چگونه ساخته شدند؟ تاریخچه لنت ترمز برای علاقه‌مندان به خودرو و تاریخ جذاب است. در ادامه نگاهی کوتاه به برخی از نکات برجسته و جالب آن داریم.
با اینکه تولیدکنندگان خودروهای آمریکایی تا دهه ۱۹۷۰ از سیستم‌های ترمز دیسکی با لنتهای ترمز برای چرخ جلو استفاده نمی‌کردند؛ اما لنتهای ترمز خیلی زودتر، یعنی حدود ابتدای قرن بیستم، توسعه یافته بودند. در واقع هربرت فرود از داربی‌شایر انگلستان در سال ۱۹۰۱ حق اختراع بلوک‌های ترمز را دریافت کرد. این‌ها اولین لنتهای ترمز تجاری بودند. در آن زمان، مواد اصطکاکی لنتهای ترمز شامل پارچه کتان پُرشده با رزین، موی شتر، چرم و حتی چوب بود.
با پیشرفت تکنولوژی، سرعت خودروها به‌سرعت افزایش یافت. خودروهای اولیه موتوردار دارای سرعت‌های ۶ تا ۱۲ مایل در ساعت بودند. این خودروها به‌همراه اسب‌ها و قاطرها از جاده‌های ساخته‌شده از خاک فشرده استفاده می‌کردند. تا سال ۱۹۰۰، سرعت خودروها به حدود ۳۰ مایل در ساعت نزدیک شد که همین موضوع باعث تشویق دانشمندان به آزمایش‌هایی برای بهبود ترمزها شد. در سال ۱۹۰۲، رنسوم ای. اولدز یک سیستم ترمز جدید را آزمایش کرد که شامل یک نوار فولادی انعطاف‌پذیر بود که دور یک درام در محور عقب پیچیده شده بود. هنگامی که ترمزها اعمال می‌شد، نوار فولادی دور درام منقبض شده و خودرو را متوقف می‌کرد. سیستم اولدز (که بعدها اولدزموبیل شد) به‌مراتب برتر از ترمز تایرهای کالسکه بود که از یک اهرم بلند برای اعمال ترمز استفاده می‌کردند. این ترمز تایری به لاستیک‌های جامد آن دوره آسیب می‌زد؛ اما در کالسکه‌های اسبی و خودروهای اولیه محبوب بود.
در سال ۱۹۰۵، فردی به‌نام فرود شرکت هربرت فرود را تأسیس کرد که در زمینه ترمزها و مواد اصطکاکی تخصص داشت. خودروهای تجاری، کامیون‌ها و اتوبوس‌ها در انگلستان از محصولات این شرکت از حدود سال ۱۹۰۷ استفاده کردند. در طول جنگ جهانی اول، مواد اصطکاکی این شرکت توسط ارتش برای استفاده در تانک‌ها، کامیون‌ها و سایر خودروها به کار گرفته شد. فرود بر بهبود مواد اصطکاکی تمرکز داشت. در سال ۱۹۱۰، تحت نام تجاری فرودو، اولین ماده اصطکاکی از جنس آزبست ساخته شد. آزبست، یک ماده معدنی طبیعی است که می‌تواند دماهای بالا را تحمل کند و عایق بسیار خوبی است. فرود در سال ۱۹۰۱ یک شعبه تولید در آمریکا با نام فرودو و آزبست در نیو برانزویک، نیوجرسی تأسیس کرد. در سال ۱۹۲۰، شرکت هربرت فرود به فرودو، تغییر نام داد و فرود مالک اصلی آن بود.
اما در سال ۱۹۲۶، شرکت بریتانیایی ترنر و نیول سهام کنترل فرودو را پس‌از بازنشستگی فرود خریداری کرد. او در سال ۱۹۳۱ در سن ۶۷ سالگی درگذشت؛ اما همچنان به‌عنوان یکی از بخش‌های ترنر و نیول، فرودو به توسعه مواد اصطکاکی ترمز ادامه داد. این شرکت به یکی از نام‌های برجسته در زمینه ترمزهای عملکردی تبدیل شد و تولیدکنندگان خودرو را از نظر لنت ترمز تأمین کرد. در سال ۱۹۶۱، فرودو فلز متراکم (لنتهای ترمز نیمه‌فلزی) و مواد اصطکاکی سرامتالیک را معرفی کرد. بدین،ترتیب عصر لنتهای ترمز به‌شکلی که امروزه می‌شناسیم، آغاز شد.
در عرض یک دهه از معرفی مواد اصطکاکی فلزی، خواص سرطان‌زای آزبست به‌طور گسترده شناخته شد. صنعت ترمز از استفاده از آزبست دست کشید و مواد اصطکاکی بدون آزبست به استاندارد تبدیل شد. امروزه لنتهای ترمزی که در کشورهای توسعه یافته تولید می‌شوند، از آزبست به‌عنوان ماده اصلی استفاده نمی‌کنند. بااین‌حال، ممکن است در برخی از لنتهای ترمز ارزان‌قیمت آزبست به کار رفته باشد.
بیشتر بخوانید:
بررسی نشانه‌ها و علائم تمام شدن لنت خودرو
انواع لنت ترمز: مزایا و معایب هر نوع
امروزه انواع لنت ترمز در یک دسته‌بندی کلی به 3 دسته فلزی، سرامیکی و ارگانیک تقسیم می‌شوند که هر کدام از آنها ممکن است خود دارای زیرشاخه‌های بیشتری هم باشند. از لنتهای فلزی گرفته تا سرامیکی، ارگانیک تا نیمه‌فلزی، هر نوع لنت ویژگی‌ها و مزایای منحصربه‌فردی دارد. در ادامه خواهیم گفت که کدام لنت ترمز ممکن است بهترین انتخاب برای خودروی شما باشد:
لنتهای ارگانیک
این لنت‌ها از ترکیب مواد ارگانیک مانند لاستیک، شیشه و کولار ساخته شده‌اند و به‌دلیل عملکرد صاف و بی‌صدا شناخته می‌شوند. لنتهای ارگانیک عملکرد ترمزگیری خوبی در سرعت‌های پایین دارند و صدای کمی تولید میکنند. بااین‌حال، ممکن است سریع‌تر فرسوده شوند و در شرایط دمای بالا کارایی کمتری داشته باشند.
مزایا:
- عملکرد بی‌صدا؛
- تولید گردوغبار کم؛
- مناسب برای رانندگی در سرعت‌های پایین.
معایب:
- سایش سریع‌تر؛
- کارایی کمتر در دماهای بالا.
لنتهای نیمه‌فلزی
لنتهای نیمه‌فلزی با ترکیبی از الیاف فلزی مانند فولاد یا مس و مواد ارگانیک ساخته می‌شوند و تعادل مناسبی بین عملکرد و قیمت دارند. این لنت‌ها به‌دلیل انتقال حرارت بهبود یافته برای کاربردهای سنگین مناسب هستند. اگرچه ممکن است گردوغبار بیشتری تولید کنند و کمی صدا داشته باشند؛ اما قدرت توقف عالی دارند و اغلب در خودروهای با عملکرد بالا استفاده می‌شوند.
مزایا:
- انتقال حرارت عالی؛
- مناسب برای کاربردهای سنگین و رانندگی با عملکرد بالا؛
- قدرت توقف بالا.
معایب:
- تولید گردوغبار زیاد؛
- صدای بیشتر نسبت به لنتهای ارگانیک.
لنتهای سرامیکی
حال ببینیم که این مورد از انواع لنت ترمز چیست و چه عملکردی دارد؟ لنتهای سرامیکی از الیاف سرامیکی، عوامل چسباننده و پرکننده‌های غیرآهنی ساخته شده‌اند و به‌دلیل عملکرد بالا و دوام بسیار مورد توجه قرار میگیرند. این لنت‌ها صدای کمی تولید میکنند، گردوغبار کمتری ایجاد میکنند و قدرت ترمزگیری عالی در دامنه وسیعی از دماها دارند. لنتهای سرامیکی عمر طولانی‌تری دارند و ساییدگی کمتری بر روی دیسکها وارد میکنند، که این امر به افزایش طول عمر دیسکها کمک میکند. اگرچه این لنت‌ها معمولاً گران‌تر هستند؛ اما به‌دلیل عملکرد و طول عمر بیشتر، سرمایه‌گذاری خوبی محسوب می‌شوند.
مزایا:
- صدای کم؛
- تولید گردوغبار کم؛
- دوام بالا و عمر طولانی؛
- کاهش سایش دیسکها.
معایب:
- قیمت بالا؛
- عملکرد کمتر در شرایط بسیار سرد.
لنتهای کم‌فلزی
این لنت‌ها ترکیبی از مواد ارگانیک با مقدار کمی فلز، معمولاً فولاد یا مس، هستند. لنتهای کم‌فلزی عملکرد ترمزگیری بهتری نسبت به لنتهای ارگانیک دارند و برای رانندگی‌های متوسط تا سنگین مناسب هستند. آنها انتقال حرارت و دوام بهتری دارند؛ اما ممکن است صدای بیشتری تولید کنند و گردوغبار بیشتری به جا بگذارند.
مزایا:
- انتقال حرارت بهتر نسبت به لنتهای ارگانیک؛
- دوام بیشتر؛
- مناسب برای رانندگی‌های متوسط تا سنگین.
معایب:
- تولید صدای بیشتر؛
- تولید گردوغبار بیشتر.
لنتهای عملکرد بالا/ورزشی
لنتهای عملکرد بالا برای خودروهای ورزشی، خودروهای قدرتی و خودروهایی که در مسابقات استفاده می‌شوند طراحی شده‌اند. این لنت‌ها برای حداکثر قدرت توقف و تحمل دماهای بالا مهندسی شده‌اند. آنها اغلب از مواد خاصی مانند کربن یا کولار ساخته می‌شوند تا عملکرد استثنایی و مقاومت در برابر افت کارایی داشته باشند. بااین‌حال، ممکن است گردوغبار و صدای بیشتری تولید کنند و در شرایط رانندگی معمولی سریع‌تر فرسوده شوند.
مزایا:
- قدرت توقف بالا؛
- مقاومت در برابر افت کارایی در دماهای بالا؛
- مناسب برای رانندگی ورزشی و مسابقات.
معایب:
- تولید گردوغبار و صدای زیاد؛
- سایش سریع‌تر در شرایط رانندگی معمولی.
لنتهای تمام فلزی
لنتهای تمام فلزی از مواد فلزی خالص مانند فولاد ساخته می‌شوند و برای کاربردهای بسیار سنگین و شرایط پرفشار مناسب هستند. این لنت‌ها به‌دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت و تحمل شرایط سخت، در خودروهای سنگین و کاربردهای صنعتی به کار می‌روند. لنتهای تمام فلزی به‌دلیل ایجاد اصطکاک بالا، قدرت توقف بسیار خوبی دارند؛ اما ممکن است به دیسک ترمز فشار زیادی وارد کنند و باعث سایش سریع‌تر آنها شوند. این لنت‌ها در خودروهای امروزی کمتر رایجند.
مزایا:
- مقاومت بالا در برابر حرارت؛
- قدرت توقف عالی؛
- مناسب برای کاربردهای سنگین و صنعتی.
معایب:
- سایش سریع دیسک ترمز؛
- تولید صدای زیاد.
نکات مهم استفاده از لنت ترمز استاندارد
استفاده از لنت ترمز استاندارد برای حفظ ایمنی و عملکرد بهینه سیستم ترمز خودرو بسیار حیاتی است. در ادامه خواهید دید که نکات مهم استفاده از لنت ترمز چیست:
- انتخاب صحیح نوع لنت ترمز: اطمینان حاصل کنید که لنت ترمز مورد استفاده با نوع خودرو و شرایط رانندگی شما سازگاری داشته باشد. استفاده از لنتهای غیرمناسب می‌تواند منجر به کاهش کارایی سیستم ترمز و افزایش خطر تصادف شود.
- کیفیت و استاندارد لنت‌ها: لنتهای ترمز باید از کیفیت بالا و استانداردهای معتبر برخوردار باشند. استفاده از لنتهای بی‌کیفیت یا تقلبی می‌تواند باعث سایش سریع‌تر دیسک ترمز، کاهش قدرت توقف و ایجاد خطرات جدی برای راننده و سرنشینان شود.
- بازرسی و تعویض به‌موقع: لنتهای ترمز به‌مرورزمان و با استفاده فرسوده می‌شوند و باید به‌موقع تعویض شوند. نشانه‌های فرسودگی لنت شامل صدای جیرجیر، کاهش عملکرد ترمز و کاهش ضخامت لنت است. بررسی منظم و تعویض به‌موقع لنت‌ها اهمیت بسیاری دارد.
- انتخاب لنت مناسب براساس نوع رانندگی: اگر رانندگی شما معمولاً در شرایط سنگین مانند حمل بار یا جاده‌های کوهستانی است، باید لنت‌هایی با مقاومت بالا در برابر حرارت و سایش انتخاب کنید. برای رانندگی شهری و روزمره، لنتهای سرامیکی یا ارگانیک می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند.
- مراقبت از دیسک ترمز: استفاده از لنتهای مناسب می‌تواند از سایش سریع دیسک ترمز جلوگیری کند. لنتهای استاندارد و باکیفیت به کاهش فشار بر روی دیسک و افزایش طول عمر آن کمک میکنند.
- توجه به علائم هشداردهنده: بسیاری از لنتهای ترمز استاندارد علائم هشداردهنده‌ای دارند که به راننده اطلاع میدهند که زمان تعویض لنت فرارسیده است. این علائم می‌توانند شامل شیارهای مرکزی، برگه‌های فلزی نرم یا حسگرهای الکترونیکی باشند که هنگام نازک‌شدن لنت فعال می‌شوند.
- کاهش خطرات ناشی از گرمای زیاد: لنتهای ترمز استاندارد باید توانایی مقاومت در برابر دماهای بالا را داشته باشند تا در شرایط سخت مانند ترمزگیری‌های مکرر یا رانندگی در جاده‌های شیب‌دار از افت کارایی جلوگیری کنند. استفاده از لنتهای با کیفیت می‌تواند به جلوگیری از افت کارایی ناشی از گرمای زیاد کمک کند.
- مشاوره با تعمیرکار متخصص: برای اطمینان از انتخاب و نصب لنت ترمز مناسب، همیشه با تعمیرکاران متخصص مشورت کنید. نصب نادرست لنت ترمز می‌تواند به کاهش کارایی ترمز و افزایش خطرات رانندگی منجر شود.
استفاده از لنت ترمز استاندارد و باکیفیت نه‌تنها به ایمنی رانندگی کمک میکند، بلکه باعث کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری در بلندمدت نیز می‌شود.
علائم خرابی لنت ترمز چیست؟
علائم خرابی لنت ترمز می‌تواند نشاندهنده نیاز به تعویض یا تعمیر آنها باشد. برخی از این علائم شامل صدای جیرجیر یا خرچ‌خرچ هنگام ترمزگیری، کاهش کارایی ترمزها، لرزش پدال ترمز یا فرمان، کشیده‌شدن خودرو به یک سمت در حین ترمزگیری و افزایش فاصله توقف است. همچنین، در برخی خودروها چراغ هشدار ترمز نیز روشن می‌شود. توجه به این علائم و اقدام به‌موقع برای رفع مشکل می‌تواند از حوادث جاده‌ای جلوگیری و ایمنی رانندگی را تضمین کند. در جدول زیر خواهید دید که رایج‌ترین علائم خرابی لنت ترمز چیست:
| علامت | توضیح |
| صدای جیرجیر یا خرچ‌خرچ | صدای غیرمعمول هنگام ترمزگیری که نشاندهنده سایش زیاد لنت‌ها و نیاز به تعویض است. |
| کاهش عملکرد ترمز | نیاز به فشار بیشتر بر پدال ترمز یا افزایش فاصله توقف که نشاندهنده کاهش ضخامت لنت‌ها است. |
| لرزش پدال یا فرمان | لرزش در پدال ترمز یا فرمان که ممکن است به‌دلیل سایش نامناسب یا تاب برداشتن دیسک ترمز باشد. |
| کشیده‌شدن خودرو به یک سمت | خودرو به یک سمت کشیده می‌شود که ممکن است به‌دلیل سایش نامتعادل لنت‌ها باشد. |
| چراغ هشدار ترمز | روشن‌شدن چراغ هشدار ترمز که نشاندهنده نازک‌شدن لنت‌ها یا مشکلات دیگر در سیستم ترمز است. |
سخن پایانی
در این مقاله دیدید که انواع لنت ترمز چیست و هر کدام چه ویژگی‌هایی دارند. در دنیای قطعات خودرو، تعداد کمی از قطعات به‌اندازه لنتهای ترمز نقش حیاتی دارند. این قهرمانان ناشناخته، ارتباط حیاتی بین یک خودرو و توانایی آن در توقف ایمن و قابل‌اعتماد برقرار میکنند. بااین‌حال، انتخاب لنتهای مناسب برای خودرو ممکن است چالش‌برانگیز باشد؛ زیرا امروزه گزینه‌های متعددی در بازار وجود دارد.
منابع:
سوالات متداول
آیا هنگام تعویض لنت ترمز نیاز به استفاده از گریس است؟
بله، استفاده از گریس یکی از مراحل ضروری در فرآیند تعویض لنت ترمز است. بااین‌حال، بسیار مهم است که گریس تنها به پشت لنت ترمز اعمال شود. گریس‌زدن به جلوی لنت‌ها می‌تواند کارایی ترمزها را کاهش دهد و باید از این کار اجتناب کنید. گریس به پشت لنت ترمز اعمال می‌شود تا صدای جیرجیر ترمز کاهش یابد. توصیه می‌شود از گریس خشک مسی استفاده کنید؛ زیرا این نوع گریس می‌تواند فشار و دمای بالای سیستم ترمز را تحمل کند. همچنین گریس به کاهش زنگ‌زدگی و خوردگی کمک میکند.
تعمیر لنت ترمز چیست و آیا می‌توان لنت ترمز را تعمیر کرد؟
سیستم ترمز خودرو برای ایمنی رانندگی بسیار حیاتی است و نباید هیچ‌گاه به تعمیر لنت ترمز اقدام کنید. ترمزهای خودرو باید همواره در بهترین وضعیت عملکردی باشند. اگر مشکلی با لنت ترمز دارید، می‌توانید آنها را تنظیم یا تعویض کنید. معمولاً هزینه تعویض لنت ترمز کم است و تلاش برای تعمیر آنها تصمیم نادرستی خواهد بود، زیرا شما با صرفه‌جویی اندک، جان خود و دیگر کاربران جاده را به خطر می‌اندازید. اگر لنتهای ترمز شما فرسوده شده‌اند، بهترین کار تعویض کامل آنها است تا از ایمنی رانندگی مطمئن شوید.
لنتهای شیم (Shims) چه کاری انجام میدهند؟
لنتهای شیم نوارهای نازک فلزی یا لاستیکی هستند که بین لنتهای ترمز و دیسکها قرار میگیرند تا ناهمواریهای کوچک بین دو سطح را برطرف کنند و ترمزگیری مطمئنتری ایجاد کنند و از لرزش و صداهای ناخواسته در ترمزها جلوگیری کنند. لنتهای شیم به فیلترهایی که بین دو سطح قرار میگیرند شباهت دارند تا ارتباطی صاف و محکم ایجاد کنند. این کار برای سیستم ترمز خودرو ضروری است و به افزایش عمر ترمزها کمک میکند. توانایی شیمها در کاهش صدا نشاندهنده ویژگی افزایش طول عمر آنها است؛ زیرا هر صدایی که از خودرو به گوش برسد و به عملکرد روان آن مرتبط نباشد، نشانهای از سایش است. لنتهای شیم به جلوگیری از این سایش اضافی کمک میکنند.
