همۀ خودروهای امروزی، از سیستم ترمز دیسکی در محور جلو برخوردار هستند و بسیاری نیز در محور عقب از همین نوع ترمز استفاده میکنند. وقتی پدال ترمز فشرده می‌شود، فشار هیدرولیکی در خطوط ترمز ایجاد و باعث می‌شود پیستون موجود در کالیپر ترمز، لنتهای داخلی و خارجی را به دیسک ترمز بفشارد.
این فرایند با ایجاد اصطکاک بین لنت و دیسک باعث کاهش سرعت خودرو می‌شود؛ اما با گذشت زمان و پس‌از طی مسافتی عموماً بین 20 هزار تا 40 هزار کیلومتر، این اصطکاک موجب فرسودگی لنتها می‌شود. پس‌از اطلاع از نشانه های تمام شدن لنت ترمز و تشخیص فرسودگی، انجام تعمیرات لازم، اهمیت زیادی در جلوگیری از بروز مشکلات جدی‌تر دارد؛ بنابراین در این مقاله به بررسی این علائم و نشانه‌های کلیدی تمام شدن لنت خودرو می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
نشانه‌های تمام‌شدن لنت خودرو
در این بخش 10 نشانه از تمام شدن لنت خودرو را بهطور مفصل بررسی می‌کنیم:
صدای سوت یا جیرجیر هنگام ترمز‌گرفتن
یکی از رایج‌ترین علائم فرسودگی و تمام شدن لنت خودرو ، صدای سوت یا جیرجیر است که هنگام فشردن پدال ترمز شنیده می‌شود. بسیاری از لنتهای ترمز دارای برگه‌های هشدار فلزی هستند که هنگام کاهش ضخامت لنتها با دیسک ترمز تماس پیدا میکنند و موجب بروز این صدا میشوند. این صدا نشان می‌دهد که لنتها به پایان عمر خود نزدیک شده‌اند و باید هرچه سریع‌تر تعویض شوند.
صدای ساییدن فلز به فلز هنگام ترمز‌گرفتن
اگر لنتهای ترمز بهطور کامل فرسوده شوند، صفحه پشتی فلزی لنتها به دیسک ترمز می‌چسبد و صدای ساییدن فلز به فلز تولید می‌کند. این صدا نشان‌دهندۀ فرسودگی شدید لنتها و احتمال آسیب به دیسک ترمز است. ادامه رانندگی در این حالت میتواند هزینه‌های تعمیرات را بهطور قابل‌توجهی افزایش دهد.
لرزش یا تپش در پدال ترمز
اگر هنگام فشردن پدال ترمز احساس لرزش یا تپش دارید، این ممکن است نشانه تاب‌برداشتن دیسک ترمز یا فرسودگی شدید لنتها باشد. این لرزش معمولاً به‌دلیل سطح نامنظم دیسک‌ها یا آسیب به لنتها رخ می‌دهد و نیاز به بررسی و تعمیر فوری دارد.
افزایش فاصله توقف خودرو
افزایش فاصله توقف خودرو پس‌از ترمزگیری از رایج‌ترین علائم تمام شدن لنت است. وقتی لنتها فرسوده میشوند، توانایی خودرو در توقفِ سریع کاهش می‌یابد. اگر متوجه شدید که خودرو به مسافت بیشتری برای متوقف‌شدن نیاز دارد، این احتمال وجود دارد که لنتها دیگر به‌اندازه کافی اصطکاک ندارند و باید تعویض شوند. این یکی از مهم‌ترین نشانه های تمام شدن لنت ترمز و اصلی‌ترین عامل برای تشخیص خرابی لنتها است.
روشن‌شدن چراغ هشدار ترمز در داشبورد
بسیاری از خودروهای مدرن دارای چراغ هشدار ترمز هستند که هنگام کاهش عملکرد سیستم ترمز یا پایان عمر لنتها روشن می‌شود. اگر چراغ هشدار ترمز روشن شده است و ترمز دستی فعال نیست، باید هرچه سریع‌تر سیستم ترمز را توسط یک مکانیک متخصص بررسی کنید.
کاهش ضخامت لنتها
یکی دیگر از نشانه‌های تمام شدن لنت خودرو ، کاهش ضخامت آن‌ها است. شما می‌توانید لنتها را بهطور چشمی بررسی کنید و اگر ضخامت آن‌ها کمتر از ۶.۴ میلی‌متر باشد؛ یعنی زمان تعویض لنتها فرارسیده است. این علامت به‌راحتی با نگاه‌کردن به لنتها از بین پره‌های چرخ قابل‌تشخیص است.
کشش خودرو به یک سمت هنگام ترمز‌گرفتن
این یکی از خطرناک‌ترین علائم مرگ لنت است که میتواند باعث بروز تصادف شود. اگر هنگام فشردن پدال ترمز، خودرو به یک سمت کشیده می‌شود، ممکن است لنتهای ترمز بهطور نابرابر فرسوده شده باشند. این مشکل باعث کاهش کارایی ترمز و نبود تعادل در عملکرد آن می‌شود و نیاز به تعویض فوری لنتها دارد.
صدای کلیک هنگام ترمز‌گرفتن
صدای کلیک هنگام فشردن پدال ترمز میتواند نشان‌دهندۀ خرابی فنرهای نگهدارنده لنت باشد. این فنرها وظیفه ثابت نگه‌داشتن لنتها را دارند و وقتی لنتها فرسوده میشوند، این صدا ممکن است نشان بدهد که لنتها به‌درستی در جای خود قرار نمی‌گیرند.
پالس‌ها و تپش‌های نامنظم در پدال ترمز
اگر هنگام ترمزگیری در سرعت‌های بالا احساس تپش‌های نامنظم در پدال دارید، ممکن است دیسک ترمز تاب برداشته باشد. این مشکل اغلب ناشی از فشار نامنظم لنتها روی دیسک است و نشانه‌ای از فرسودگی یا آسیب لنتها و دیسک‌ها است.
وجود شیارهای عمیق روی دیسک ترمز
مشاهده شیارهای عمیق روی دیسک ترمز از طریق پره‌های چرخ، نشان‌دهندۀ آسیب شدید لنتها و دیسک است. وقتی لنتها بهطور کامل فرسوده میشوند، ممکن است دیسک‌ها نیز دچار خراشیدگی شوند که نیاز به تعمیر یا تعویض خواهد داشت.
تست تشخیص فرسودگی لنتها
تست تشخیص فرسودگی لنتها یکی از مهم‌ترین موارد در نگهداری و ایمنی خودرو است که میتواند به جلوگیری از بروز مشکلات جدی و هزینه‌های بالا کمک کند. در ادامه، به‌صورت جامع و دقیق، روش‌های تشخیص فرسودگی و تمام شدن لنت خودرو بیان شده است. برای این کار باید از حواس شش‌گانۀ خود کمک بگیرید.
بازرسی بصری لنتهای ترمز
برای بررسی تمام شدن لنت خودرو، بازرسی چشمی میتواند اولین و راحت‌ترین راه باشد:
- بازرسی بدون نیاز به برداشتن چرخ‌ها: یکی از ساده‌ترین روش‌های تشخیص فرسودگی لنتها، بازرسی چشمی آن‌ها است که حتی بدون نیاز به برداشتن چرخ‌ها می‌توان آن را انجام داد. با نگاه‌کردن به لنتهای ترمز از میان پره‌های چرخ، ضخامت آن‌ها را بررسی کنید. اگر ضخامت لنتها کمتر از ۶.۴ میلی‌متر (¼ اینچ) باشد؛ یعنی لنتها به پایان عمر خود نزدیک شده‌اند و باید تعویض شوند. برخی لنتها دارای شیارهای مرکزی به‌عنوان نشانگر فرسودگی هستند؛ اگر این شیارها ناپدید شده باشند، نشان‌دهندۀ نیاز به تعویض لنتها است.
- بررسی گردوغبار ترمز: تجمع گردوغبار ترمز بر روی چرخ‌ها نیز میتواند نشان‌دهندۀ فرسودگی لنتها باشد. اگر چرخ‌ها بیش‌ازحد کثیف یا برعکس بسیار تمیز باشند، بهتر است وضعیت لنتها بررسی شود.
- بررسی وضعیت دیسک ترمز: در حین بازرسی چشمی، دیسک‌های ترمز را نیز بررسی کنید. دیسک‌های ترمز ممکن است دچار خراش، شیار یا تاب شوند. این علائم معمولاً ناشی از فرسودگی لنتها یا داغ‌شدن بیش‌ازحد دیسک‌ها است و ممکن است نیاز به تعمیر یا تعویض داشته باشند.
گوش‌دادن به صداهای ترمز
صداهای ترمز یکی از واضح‌ترین علائم فرسودگی و تمام شدن لنت خودرو است و نشان می‌دهد که زمان بررسی سیستم ترمز فرارسیده است:
- صدای سوت یا جیرجیر: بسیاری از لنتهای ترمز دارای کلیپ‌های فلزی هستند که به‌عنوان نشانگر فرسودگی و تمام شدن لنت خودرو عمل میکنند. این کلیپ‌ها هنگام کاهش ضخامت لنت با دیسک ترمز برخورد و صدای سوت یا جیرجیر تولید میکنند. این صدا نشان می‌دهد که لنتها فرسوده شده‌اند و باید تعویض شوند.
- صدای ساییدن فلز به فلز (Grinding Noise): اگر صدای ساییدن فلز به فلز هنگام فشردن پدال ترمز شنیده شود؛ یعنی لنتها کاملاً فرسوده شده‌اند و صفحه پشتی فلزی لنت با دیسک ترمز تماس پیدا کرده است. این وضعیت خطرناک است؛ زیرا ممکن است دیسک و کالیپر نیز آسیب ببینند و هزینه‌های تعمیرات افزایش یابد.
بررسی پدال ترمز و فرمان
حس‌کردن تغییرات در عملکرد پدال ترمز و فرمان نیز میتواند به تشخیص فرسودگی لنتها کمک کند:
- لرزش پدال ترمز: یکی از نشانه‌های رایج فرسودگی لنتها، لرزش در پدال ترمز هنگام ترمزگیری است. این لرزش معمولاً به‌دلیل سایش نامنظم لنتها یا تاب برداشتن دیسک ترمز رخ می‌دهد. این مشکل نشان‌دهندۀ نیاز به تعویض لنتها یا تعمیر دیسک‌ها است.
- لرزش فرمان یا صندلی راننده: اگر هنگام ترمزگیری لرزش در فرمان یا زیر صندلی راننده احساس می‌شود، این وضعیت نشان‌دهندۀ مشکلات سیستم ترمز است و ممکن است ناشی از سطح نامنظم دیسک‌ها یا فرسودگی و تمام شدن لنت خودرو باشد.
- کاهش عملکرد ترمز و افزایش فاصله توقف: اگر خودرو به زمان بیشتری برای متوقف‌شدن نیاز دارد یا عملکرد ترمز کاهش یافته است، این میتواند نشانۀ فرسودگی لنتها یا کاهش سطح روغن ترمز باشد. کاهش کارایی ترمز تأثیر مستقیمی بر ایمنی خودرو دارد و باید به‌سرعت بررسی شود.
روشن‌شدن چراغ هشدار ترمز
بسیاری از خودروهای مدرن دارای چراغ هشدار ترمز هستند که هنگام بروز مشکل در سیستم ترمز یا کاهش ضخامت لنتها روشن می‌شود. اگر چراغ هشدار ترمز روشن شده است و ترمز دستی فعال نیست، باید سیستم ترمز به‌سرعت توسط یک مکانیک متخصص بررسی شود. این چراغ ممکن است نشان‌دهندۀ کمبود روغن ترمز یا نیاز به تعویض لنتها باشد.
استفاده از تجهیزات حرفه‌ای برای بررسی دقیق‌تر
در بسیاری از موارد، تکنسین‌های متخصص از تجهیزات حرفه‌ای برای بررسی و تست سیستم ترمز استفاده میکنند. این تجهیزات می‌توانند به سیستم الکترونیکی خودرو متصل شوند و اطلاعاتی مانند کدهای خطا و وضعیت عملکرد سیستم ترمز را نمایش دهند (که برخی از آن به‌عنوان سیستم دیاگ یا دیاگ‌زدن خودرو نام می‌برند). استفاده از این تجهیزات به تشخیص دقیق‌تر و سریع‌تر مشکلات کمک می‌کند.
تست جاده‌ای
یکی دیگر از روش‌های تشخیص فرسودگی لنتها، انجام تست جاده‌ای است. در این تست، تکنسین خودرو را در شرایط مختلف رانندگی از جمله سرعت‌های مختلف و ترمزگیری ناگهانی، آزمایش می‌کند تا نشانه‌های مشکلات سیستم ترمز را شناسایی کند. این تست‌ها به تشخیص مشکلاتی مانند سُرخوردن ترمز، لرزش در پدال و فرمان و افزایش فاصله توقف کمک میکنند.
عواقب تعویض‌نکردن به‌موقع لنت ترمز
عواقب تعویض‌نکردن به‌موقع لنت ترمز میتواند به‌شدت بر عملکرد خودرو و ایمنی راننده و سرنشینان تأثیر بگذارد. لنتهای ترمز یکی از اجزای حیاتی سیستم ترمز خودرو هستند که به‌مرورزمان و استفاده مکرر به‌دلیل اصطکاک با دیسک ترمز فرسوده میشوند. پس‌از تمام شدن لنت خودرو اگر این لنتها به‌موقع تعویض نشوند، می‌توانند مشکلات جدی و هزینه‌های سنگین به‌‍همراه داشته باشند. در ادامه بهطور مفصل عواقب این تأخیر در تعویض لنتها را بررسی می‌کنیم:
- افزایش هزینه‌های تعمیرات: یکی از بزرگ‌ترین عواقب تعویض‌نکردن به‌موقع لنت ترمز، افزایش هزینه‌های تعمیرات است. لنتهای ترمز نقش محافظتی برای دیسک ترمز (روتور) ایفا میکنند و از تماس مستقیم فلز با فلز جلوگیری میکنند. اگر لنتها فرسوده شوند و تعویض نشوند، صفحه پشتی فلزی آن‌ها با دیسک ترمز تماس پیدا می‌کند و باعث ایجاد اصطکاک مستقیم بین فلزها می‌شود. این اصطکاک شدید میتواند منجر به خراش، شیار و تاب‌برداشتن دیسک‌ها شود؛ درنتیجه، نه‌تنها لنتها بلکه دیسک‌ها نیز باید تعویض شوند که هزینه بسیار بالاتری نسبت به تعویض لنتها دارد. همچنین در مواردی که دیسک‌ها به‌شدت آسیب دیده باشند، ممکن است نیاز به تعویض کالیپرها نیز باشد که هزینه تعمیرات را بهطور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.
- کاهش کارایی سیستم ترمز و افزایش خطر تصادف: لنتهای ترمز فرسوده نمی‌توانند به‌خوبی اصطکاک لازم برای کاهش سرعت خودرو را ایجاد کنند که این امر منجر به کاهش کارایی سیستم ترمز می‌شود. با افزایش زمان توقف خودرو، احتمال وقوع تصادفات نیز افزایش می‌یابد. در مواقع اضطراری که نیاز به توقف سریع است، لنتهای فرسوده نمی‌توانند خودرو را به‌موقع متوقف کنند و این مسئله میتواند به تصادفات جدی منجر شود. کاهش زمان واکنش سیستم ترمز به‌دلیل فرسودگی لنتها یکی از عوامل اصلی در وقوع تصادفات جاده‌ای است.
- افزایش دمای سیستم ترمز و خطر گرم‌شدن بیش‌ازحد: اصطکاک بین فلز لنتهای فرسوده و دیسک ترمز باعث تولید حرارت زیادی می‌شود. این حرارت میتواند منجر به گرم‌شدن بیش‌ازحد سیستم ترمز و کاهش کارایی آن شود. در شرایطی که ترمزها بیش‌ازحد داغ شوند، احتمال تغییر شکل دیسک‌ها و حتی ترک‌خوردن آن‌ها افزایش می‌یابد. این مشکل نه‌تنها عملکرد ترمز را مختل می‌کند، بلکه میتواند باعث وقوع تصادفات نیز بشود.
سخن پایانی
لنتهای ترمز با گذشت زمان و استفاده مداوم فرسوده میشوند و اگر به‌موقع تعویض نشوند، می‌توانند منجر به مشکلات جدی و خطراتی برای راننده و سرنشینان شوند. از علائم مهم تمام شدن لنت خودرو می‌توان به صداهای غیرعادی مانند سوت و ساییدن، لرزش پدال ترمز، کاهش کارایی سیستم ترمز و روشن‌شدن چراغ هشدار ترمز اشاره کرد. تشخیص به‌موقع این علائم و انجام تست‌های لازم میتواند از بروز آسیب‌های جدی به سیستم ترمز و افزایش هزینه‌های تعمیرات جلوگیری کند. با رعایت نکات نگهداری مناسب، استفاده از لنتهای باکیفیت و مراجعه به مکانیک متخصص برای بررسی و تعویض به‌موقع لنتها، می‌توان از سلامت و ایمنی خودرو و سرنشینان اطمینان حاصل کرد. همواره به یاد داشته باشید که نگهداری صحیح سیستم ترمز یکی از اساسی‌ترین اصول رانندگی ایمن است.
منابع:
سؤالات متداول
چه زمانی باید لنتهای ترمز خودرو تعویض شوند؟
تمام شدن لنت خودرو و تعیین زمان تعویض لنتهای ترمز به نوع خودرو، نوع لنتها و الگوی رانندگی بستگی دارد. بهطور معمول، لنتهای ترمز بین 20 هزار تا 40 هزار کیلومتر باید تعویض شوند؛ اما رانندگی در شرایط سخت مانند ترافیک سنگین یا مسیرهای کوهستانی میتواند زمان تعویض را کاهش بدهد.
چگونه می‌توان طول عمر لنتهای ترمز را افزایش داد؟
اجتناب از رانندگی تهاجمی و ترمزهای ناگهانی، رانندگی با سرعت متعادل و استفادۀ صحیح از قدرت موتور و دنده‌دادن برای کاهش سرعت به‌جای ترمززدنِ زیاد، میتواند به کاهش فرسودگی لنتها کمک کند و تمام شدن لنت خودرو را به تأخیر بیندازد. همچنین، نگهداری درست سیستم ترمز و تعویض به‌موقع روغن ترمز نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
آیا همه لنتهای ترمز با یکدیگر یکسان هستند؟
خیر، همه لنتهای ترمز با یکدیگر یکسان نیستند. لنتهای ترمز از نظر مواد سازنده و طراحی به انواع مختلفی تقسیم میشوند از جمله لنتهای سرامیکی، ارگانیک و نیمهفلزی. هر نوع لنت دارای ویژگیهای خاصی است؛ مثلاً لنتهای سرامیکی عملکرد بهتری دارند و کمتر صدا تولید میکنند؛ اما معمولاً گرانتر هستند. لنتهای نیمهفلزی مقاومت حرارتی بیشتری دارند و برای رانندگی در شرایط سخت مناسباند؛ اما ممکن است صدای بیشتری هم تولید کنند.
